Günümüzde bile halen "Newton, ağaç altında uyurken kafasına düşen elma nedeniyle travmaya uğramış ve bilim adamlığına soyunmuştur" gibi gerçekle alakası olmayan hikayelerin bilim adına anlatılıyor olması abesle iştigaldir. Bu ve buna benzer efsaneler ile bilimin aslında toptan Batı medeniyetinin ürünü olduğunu iddia etmek gerçek dışıdır. Bilimin hiçbir medeniyetin tapulu malı olmadığı görüşünden hareketle, bu konuda gözardı edilemez emek ve gayrete sahip Müslüman bilim adamlarından bazıları üzerinde durmak, hayatları ve hizmetleri hakkında bazı bilgiler vermek için bu yazıyı kaleme almaktayız.


   Asıl adı Mehmed Şemseddin'dir. 1389 yılında Şam' da dünyaya gelmiştir.7 yaşında hafızlığını tamamlamış ve Amasya ve Osmancık medreselerinde fıkıh, hadis, tefsir, mantık ve hikmet gibi ilimlerde ihtisas sahibi olmuştur. Dini ilimlerin yanında eczacılık ve tıp ilmini de öğrenmiş ve bu alanda "Kitabu't-Tıp" ve "Maddetü'l-Hayat" isimli eserleri yazmıştır. Akşemseddin, Antonie van Leeuwenhoek'in yaklaşık iki asır sonra deneyle keşfettiği mikrobu, Maddetü'l-Hayat adlı eserinde yıllar öncesinde şu şekilde dile getirmiştir:
    "Hastalıkların insanlarda teker teker ortaya çıktığını sanmak hatadır. Hastalık, insandan insana bulaşmak suretiyle geçer. Bu bulaşma, gözle görülmeyecek kadar küçük, fakat canlı tohumlar vasıtasıyla olur.""
  Fatih Sultan Mehmed' in hocası olan Akşemseddin 16 Şubat 1459' da vefat etmiş, Göynük ilçesine defnedilmiştir.


 Astronom, matematikçi ve kelâm âlimi olan Ali Kuşçu, 1403'te Semerkand'da doğdu. Babası Muhammed, Timur İmparatorluğu Sultanı ve astronomu Uluğ Bey'in kuşçusu olduğu için ailesi "Kuşçu" lakabıyla meşhur oldu. Küçük yaştan itibaren matematik ve astronomiye ilgi duyan Ali Kuşçu, Bursalı Kadızâde Rûmî, Gıyaseddin Cemşid ve Muînuddîn Kâşî’den Matematik ve astronomi dersi aldı. Daha sonra bilgisini arttırmak için Kirman'a gitti. Burada Hall-ü Eşkâl-i Kamer (Ay Safhalarının Açıklanması) adlı risale ile Şerh-i Tecrîd adlı eserini yazdı. Semerkand' a dönüşünden sonra rasathane müdürlüğü de yapmıştır. Daha sonra İstanbul' a gelen Ali Kuşçu, Ayasofya' ya müderris oldu. Burada Fatih Külliyesi' nin programlarını hazırlamış, astronomi ve matematik dersleri vermiştir. Ayrıca İsytanbul' un enlem ve boylamını ölçmüş ve çeşitli Güneş saatleri de yapmıştır.
 Ali Kuşçu' nun astronomi alanında "Fethiye" adlı kitabı ile matematik alanında "Muhammediye" adlı kitabı mevcuttur. Fethiye isimli astronomi kitabı 3 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde gezegen küreleri ve hareketlerinden bahsedilir. İkinci bölüm Yer' in şekli ve yedi iklim, üçüncü bölüm ise Yer' e ilişkin ölçüler ve gezegenlerin uzaklıkları hakkındadır. yazdığı 2 önemli eseri vardır.
  16 Aralık 1474 tarihinde İstanbul'da vefat eden Ali Kuşçu' nun mezarı Eyüp Sultan türbesi etrafındaki hazirededir.


 Tam adı 'Ebu el-Vefa Muhammed bin Muhammed bin Yahya bin İsmail bin el-Abbas el-Büzcani' olan alim 940 yılında İran'da bulunan Buzgan kasabasında doğmuştur. Bu yüzden 'Ebul Vefa Buzcani' diye meşhur olmuştur. İlim tahsiline amcası Ebu Amr Mugazili ve Ebu Yahya bin Kimib'in yanında başlayan Ebul Vefa, 959 yılında Bağdad'a gitti. Ölümüne kadar da orada bilimle meşgul oldu. Bilim sahasında, matematik bilimini tahsil etti ve özellikle trigonometri üzerinde çalışmalar yaptı. Bu alanlarda çok fazla bir süre muhafaza edilemeyen kitaplar yazdı. Batlamyus'un ve Diophantos'un eserlerini inceleyip açıklamış, astronomi sahasında ise Ay'ın hareketleri üzerine çalışmalar yapmıştır. Matematik ve astronomideki hizmetleriyle bilim tarihinde önemli bir yer tutmuştur.
   Astronomi: Yıldızların eğimlerinin kesin hesabı için bir duvar oktantı geliştirdi. Astronomik gözlemler için sinüs(ceyb) ve tanjant(zıl) değerlerini gösteren çizelgeleri 15' er dakikalık açılarla hesapladı.
   Matematik: Özellikle trigonometri üzerinde çalışmalar yaptı. Trigonometrinin 6 esas oranı arasındaki ilişkileri ilk defa ortaya koymuştur. Bu oranlar günümüzde aynen kullanılmaktadır.Yıldızların eğimlerinin kesin hesabı için bir duvar oktantı geliştirdi. Astronomik gözlemler için sinüs(ceyb) ve tanjant(zıl) değerlerini gösteren çizelgeleri 15' er dakikalık açılarla hesapladı. Sekant' ın kaşifi olarak Kopernik bilinse de Monte Candon ve Carra de Vaux' un araştırmaları sonucu bu buluşun Ebu'l Vefa' ya ait olduğu tespit edilmiştir.
    Trigonometrinin yanında cebir ilminde de çalışamlarda bulunan Ebu'l Vefa o zamana kadar bilinmeyen dördüncü dereceden denklemlerin çözümünü gerçekleştirdi. Eski Yunanlılar' ın ve Hintliler' in çözemediği birçok problemi geometrik yollarla çözmeyi başardı.
   Eserleri: Trigonometri ve astronomiden bahseden Kitab'ul Kamil adlı eserin bir nüshası Paris National Kütüphanesi'nde 1138 sayı ile kayıtlı bulunmaktadır. Diğer eserleri; Kitab'un fi Amel-il Mistarati ve-l Pergarvel Gunye, Kitabab ma Yahtacu-İleyh-İl-Küttab vel Ummal min İlm-il-Hisab, Kitabün Fahirun bil Hisab, Kitab'ün fi'l İlmi Hisab'il Musellat, Kitab'ün fi'l Felek, Kitab'un Zic-iş Şamil, Kitab'un fi'l Hendese, Kitab'ul Medhal ila Aritmetik ve Tefsir-i Harezmi fi Cebri ve'l Mukabele.
    Ebu'l Vefa 1 Temmuz 998 yılında Bağdat' ta vefat etmiştir.


  Tam adı 'Ebu Reyhan Muhammed bin Ahmed el-Birûnî'dir. 4 Eylül 973 tarihinde Özbekistan' ın Harezm şehrinde doğmuştur.Gökbilim, matematik, doğa bilimleri, coğrafya ve tarih alanındaki çalışmalarıyla tanınır. Harezm'de Afrigoğulları hanedanı tarafından korundu, sarayda İbn-i Irak ve Abdussamed bin Hakim gibi hocalardan matematik ve astronomi eğitimi aldı. Hrezmşahlar Devleti Me'muniler tarfından fethedilince İran' a gidip burada 2 yıl kaldıktan sonra tekrar memleketine dönerek Ebu'l Vefa ile gök bilimi üzerine çalışmıştır.
   Çalışmaları: Harezmli matematik.i ve gök bilimci Ebu Nasr Mansur tarafından kollanan El-Biruni' nin ilk eseri 'Asar-ül Bakiye' dir. Batının Biruni' ye ilgisi 1870' lerde başlamış ve bu tarihlerden sonra eserleri Almanca ve İngilizce' ye çevrilmiştir.
   Matematik: Matematikçi yönü onun en bilinen özelliğidir. Yaşadığı yüzyılın en büyük matematikçisi olan Biruni trigonometrik fonksiyonlarda yarıçapı 1 birim kabul eden ilk kişidir ve aynı zamandasinüs ve kosinüs fonksiyonlarına sekant, kosekant ve kotanjant fonksiyonlarını ilave etmiştir.
   Diğer Bilimler: Biruni, 'Kitabü'l-Cemahir fi Ma'rifeti'l-Cevahir (Kıymetli Taşlar ve Metaller Kitabı)' isimli eserinde 23 katı maddenin ve 6 sıvı maddenin özgül ağırlığını bugünkü değerlerine çok yakın hesaplamıştır.
Hitlilerin tarihi hakkında eser yazan Biruni, tıp alanında da birçok eser bırakmış ve sezeryanla doğum olayını başarı ile gerçekleştirmiştir. Son eserini 1050 yılında şifalı otlar hakkında 'Kitabu's-Saydane'adıyla yazmıştır. İbn-i Sina ile ALLAH inancı hakkında görüş ayrılığına düşmüş, onun Aristo tarzı düşüncesine karşı çıkmıştır.
   Eserleri: En çok bilinen eserleri; El-Âsâr'il-Bâkiye an'il-Kurûni'i-Hâli-ye, El-Kanûn'ül-Mes'ûdî, Kitâb'üt-Tahkîk Mâ li'l-Hind, Tahdîd'ü Nihâyeti'l-Emâkin li Tas-hîh-i Mesâfet'il-Mesâkin, Kitâbü'l-Cemâhir fî Mâ'rifet-i Cevâ-hir, Kitâbü't-Tefhîm fî Evâili Sıbaâti't-Tencîm, Kitâbü's-Saydele fî Tıp.
   Günümüzde Biruni: Dünya' da çeşitli ülkelerde Biruni' yi anma törenleri düzenlenip pullar bastırıldı. Türk Tarih Kurumu 68. sayısını 'Biruni' ye Armağan' adıyla yayınladı. UNESCO Conrier Dergisinin 1974 Hazirann sayısını Biruni' ye ayırdı.
  El-Biruni, 13 Aralık 1051 tarihinde Gazne / Afganistan' da vefat etmiştir.


  785 yılında Belh' te doğmuştur. Bazı kaynaklarda doğum tarihi 787 olarak da verilmektedir. İlk ve orta tahsilini Belh' te tamamladıktan sonra Abbasi Halifesi Me'mun döneminde Bağdat'a gitmiş ve burada hadis ilmi tahsil etmiştir. Astronmi ile de ilgilenen Ebu Ma'şer el-Belhi, Med-cezir olayını ilk keşfeden kişi olarak tanınır. 929 yılında Irak'ta vefat etmiştir.
   Med-Cezir Olayı: Ay ve Güneş'in konumlarındaki değişmeler sonucu kütle çekimlerinde meydana gelen farklılıklar nedeniyle deniz seviyesinde meydana gelen yükselme ve alçalmalara denir.


  Tam adı Ebu Abdullah Muhammed bin Cabir bin Sinan er-Rekki es-Sabi el-Battani' dir. 858 yılında Şanlıurfa / Harran' da doğmuştur. Astronomi ve Matematik alanlarında çalışmaları olmuştur.
   Matematik: Paris İslam Enstitüsü eski profesörlerinden Jacques Risler' e göre trigonometrinin gerçek mucidi Battani' dir. Battani, trigonometrik bağlantıları bugün kullanılan şekliyle formülleştirmiştir. İslam Tarihi Araştırmacılarından Prof. Philip K. Hitti, "Muhtasar Arap Tarihi" isimli eserinde; " Şüphesiz matematik bilginleri tanjant hakkında Battani' den ancak beş asır sonra bilgi sahibi olabildiler " diye yazmıştır.
   Astronomi: Avrupalılar Kopernik devrine kadar Battani' ye ait olup "Sabii Cetvelleri" adıyla maruf yıldız kataloglarını kullanmışlardır. Sabii Cetveli, yıldızların hareketlerini Batlamyus (Ptolemaios, 85 - 165)' den daha doğru tespit ediyordu. Battani, Batlamyus' un birçok yanlışını düzeltmiştir. Ay ve bazı gezegenlerin yörünge hesabında bazı düzeltmeler yapmıştır. Güneş tutulmasının halka şeklinde olabileceğini ispat etmiştir. Battani, güneş yılını bugünkü hesaptan sadece 24 saniye fazla olacak mükemmellikte hesaplamıştır.
 929 yılında Samara yakınlarında Kasr el-Cis kazasında vefat etmiştir.


  Ebû Mûsa Câbir bin Hayyân, 721 yılında Tus / İran' da doğmuştur. Abbasiler dönemiinde yaşamış olan Ebû Mûsa Câbir bin Hayyân, İslamiyet' te fen bilimlerinin temelini atmış çok yönlü bilgindir. Aynı zamanda da simyacı, kimyacı,fizikçi, astronom, astrolog, tıpçı, fizik tedavi uzmanı,mühendis, coğrafyacı, filozof ve sûfidir. Bilinen ilk Simya alimidir. İmam Ca'fer-i Sadık' ın öğrencisidir.
 Yemen' de okuduktan sonra Kufe' ye giderek Abbasi Halifesi Harun Reşid' saray alimi olarak hizmet etmiştir. Kimya dışında eczacılı, metalurji, astrolji, felsefe, fizik ve müzik gibi alanlarda 400' ü aşkın eser bırakmış olmasına rağmen günümüze 20 eseri ulaşmıştır. Zehirli arsenik tozunu elde eden ilk kişidir.
 12. yy.' da Latince' ye çevrilmiş olan Kitab al-Kimya isimli eseri, Simya ve Kimya kelimelerinin kökeni olmuştur. 815 yılında Kufe / Irak' ta vefat etmiştir.


  1136 yılında Cizre' de doğmuştur. Öğrenimini Türk Medresesi Camia' da tamamlayarak fizik ve mekanik alanlarına yoğunlaşmıştır.
 Sibernetiğin ilk adımlarını atmış ve ilk robotu yapıp çalıştırmıştır. Sibernetik alanında kaleme aldığı "El Cami-u'l Beyn'el İlmi ve El-Ameli'en Nafi fi Sınaati'l Hiyel (Mühendislikte Mekanik Hareketlerden Faydalanmayı Sağlayan Kitap)" isimli eserinde, 50' den fazla aletin kullanımını çizmlerle göstermiştir. Söz konusu eserde Cezeri, 'Tatbikata çevrilmeyen her teknik ilim, doğru ile yanlış arasında kalır' demektedir. Bu muhteşem kitabın günümüzde bilinen 15 nüshasında 10' u Avrupa' nın farklı müzelerinde, 5' i ise Topkapı ve Süleymaniye kütüphanelerindedir. Cezeri' nin en önemli eserlerinden biri Diyarbakır Ulu Camii' nde bulunan ünlü Güneş Saati' dir.
 1233 yılında Cizre' de vefat etmiştir.


  Gıyaseddin Cemşid, 1380 yılında Kaşan' da doğmuş hekim, matematikçi ve gökbilimcidir. Matematik ve astronomi üzerine çalışmaları olan Gıyaseddin Cemşid, aritmetikte ondalık sistemi kullanan ilk kişidir. En önemli eseri 'Matematiğin Anahtarı' isimli eseridir. Bu eserin bir kısmında, ondalık kesirlerle toplama, çıkarma, çarpma ve bölme gibi aritmetik işlemler üzerinde durmuştur. Buradaki bilgiler daha sona 16. yy. Osmanli matematikçilerinden Takiyüddin tarafından kullanılıp trigonometri ve astronomiye uygulanmştır.
 Kendi zamanına kadar Pİ sayısını virgülden sonra ancak 6. basamağı hesaplanabilmişken Gıyaseddin Cemşid, virgülden sonra 14. basamağa kadar hesaplayarak bu alanda zamanının en iyisi olmuştur.
 1429 yılında Semerkand' da vefat etmiştir.


  920 yılında Tunus' ta doğmuştur. Babası ve dedesi gibi tıp ve eczacılık alanında yetişmiştir. Tıp ve eczacılık bilimlerinin ayrı bilim dalları olarak değerlendirilmesi gerektiğini ilk savunanlardandır. Ortaçağ Avrupa' sında cüzzamlı hastaların ıssız adaya bırakılarak ölüme terk edildiği dönemde İbn Cessar, cüzzamlı hastalar için hastaneler kurmuş, tedavi amaçlı ilaç üretimini ilk olarak kendi evinde başlatmıştır. Avrupa' daki hastaların da cüzzamdan kurtulabilmeleri için İtalya' nın kuzeyinden Fransa' nın güneyine kadar ve hatta İspanya sahillerine kadar seyahat edip oradaki insanları da tedavi ettiği bilinmektedir.
 Seyahat esnasında karşılaşılabilecek hasatalıklar ve tedavi yöntemleri hakkında kitap kaleme almıştır. Tıp dünyasında üne sahip olan bu kitap 'Fakirler için Seyahat Rehberi' isimli eserdir. Kitabın muhteviyatı daha çok iç haslıklar ile ilgilidir. Tecrübe ve bilgilerinin kaybolmasını önlemek için bu bilgileri evinde ceylan derisine yazmıştır.
 Tıp ilminin yanında tarih, kültür ve psikoloji gibi ilimlere de meraklı olup bu alanlarda da eserler bırakan İbn Cessar 1009 yılında vefat etmiştir.


  Abbas Kasım İbn Firnas 810 yılında Endülüs' ün Ronda bölgesinde doğmuştur. Gençliğinde kimya, astronomi ve edebiyat okudu. Çalışmaları sayesinde Kurtuba' da I. Hakem' in sarayına girdi. Uzayı temsil eden gök küresi kurmuş, Sindhind tablolarının çizimlerini yapmıştır.
 Tarihi kaynaklara göre; uzun çalışmalar sonunda bir cihaz yapmış, üzerine kumaş geçirip kuş kanadı takmış ve bu alet ile uçmayı başarmıştır.
 Araştırmacı ve öğrenmeye açık kişiliğe sahip Abbas Kasım ibn Firnas hakkında, astronomi tabloları hazırlamak, şiir yazmak, el-Makata isimli saati tasarlamak, kaya kristallerini kesme yöntemi geliştirmek, cam imal etmek gibi pek çok keşiften söz edilmektedir. Cam endüstrisinin kurulmasında haklı bir payı olan İbn Firnas, düzeltme kabiliyetine sahip camı keşfederek gözlüğün mucidi kabul edilmiştir.
 Yaptığı çalışmalar onuruna, Ay üzerinde güneybatıda King ve Ostwald kraterlerine yakın bir yerde 89 km. çapında bir kratere Abbas Kasım ibn Firnas' ın adı verilmiştir.
  Hakkındaki görüşlerden bazıları şöyledir:
    'Arap Tarihi' isimli eserinde Philip Hitti;  "İbn Firnas, insanlık tarihinde ilk defa uçma girişiminde bulunan kişidir."
    Alman bilim tarihçisi Sigrid Hunke;  "İbn Firnas, yaptığı bu uçakla İkaros' un rüyasını gerçekleştirmiştir."
    Osman Turan;  "İbn Firnas, İslam medeniyetinde modern havacılığın öncüsüdür."
 Batı' da isminden çok söz edilen Leonardo Da Vinci' den takriben 600 sene önce yaşamış ve dolayısıyla havacılıkla ilgili pek çok eseri Da Vinci' den yıllar önce insanlık alemine kazandırmış olan Abbas Kasım ibn Firnas 888 yılında vefat etmiştir.


  1689 yılında Bursa' da doğmuştur. Asıl adı Abbas Vesim bin Abdurrahman bin Abdullah' dır. Halk arasında 'Kambur Vesim' ve 'Derviş Abbas Tabip' isimleriyle meşhur olmuştur. Bursalı Tabip Ömer Şifâî’nin oğlu olup tıp ilmi ve Farsça’yı babasından öğrenmiştir. Bunun yanında tıp tahsilinde Bursalı Tabip Ali Efendi ile Kazasker ve Reîsületıbbâ Kâtipzâde Mehmed Refî Efendi’den de istifade etmiş, astronomi derslerini Ahmed-i Mısrî’den, fizik derslerini ise Yanyalı Esad Efendi’den almıştır. Diğer taraftan, Galata’da oturan Batılı hekimlerle münasebet kurup Latince ve Fransızca öğrenmiş, hatta bazı İtalyanca tıp metinlerini Türkçe’ye tercüme ettirerek Avrupa’daki gelişmelerden de haberdar olmuştur. Bir ara tahsil maksadıyla Hicaz, Şam ve Mısır' a gitti ve tıp alanındaki bilgisini geliştirdi. Döndüğünde Sultan Selim Camii civarında bir eczahane ve muaynehane açtı.
 Abbas Vesim Efendi tasavvuf yolunda da ilim ve edep öğrendi.Halveti ve Kadiri tarikatlarına mensup olup, son şeyhi Muhammed Emin Tokadi Hz.' dir.
 Abbas Vesim Efendi, Arap, Fars, eski Yunan ve Latin lisanlarını bilirdi. Verem hakkında önemli bilgileri olan Abbas Vesim Efendi, 1760 yılında vefat etmiş olup kabri İstanbul Edirnekapı dşındaki mezarlıktadır.


  Pîrî Reis 1465 veya 1470 yılında Gelibolu' da doğmuştur. Asıl adı Muhyiddin Pîrî Beydir. Künyesi Ahmet ibn-i el-Hac Mehmet El Karamani olan denizcidir. Denizciliğe amcası meşhur denizci Kemal Reis' in yanında başlamıştır. Amcası ile birlikte 1487 - 1493 yılları arasında Akdeniz' de korsanlık yapıpSicilya, Korsika, Sardunya ve Fransa kıyılarına yapılan akınlara katıldılar. 1486 yılında Endülüs Gırnata' daki müslümanlar Osmanlıdan yardım isteyince amcası Kemal Reis ile birlikte İspanya' ya gitti. Bu sayede zulüm altındaki müslümanları İspanya' dan Kuzey Afrika' ya taşıdılar. 1494' te II. Beyazıd' ın çağrısı üzerine yine amcası ile birlikte Osmanlı donanmasında hizmete başladılar.   Piri Reis Osmanlı - Venedik Savaşı' nda ilk defa gemi komutanlığı yapmıştır. 1495 - 1510 yılları arasında İnebahtı, Moton, Koron, Navarin, Midilli ve Rodos gibi deniz savaşlarına katılmıştır. Akdeniz' deki izlenimlerine dayanarak 'Kitab-ı Bahriye isimli dünyaca ünlü eserini kaleme almıştır.
  1511' de amcası Kemal Reis' in vefatı üzerine Gelibolu' ya yerleşti. Burada kitap ve harita çalışmaları üzerine yoğunlaştı. 1513' te ilk dünya haritasını çizdi.Bu haritanın günümüz dünya haritasına çok yakın bilgiler içermesi Piri Reis' in ne denli büyük bir denizci ve coğrafya bilgini olduğunu bize katınlamaktadır. Daha sonraki yıllarda dadenizcilik kitabı olan Kitab-ı Bahriye' yi kaleme aldı. 1528 yılında ilkine göre daha detaylı olan ikinci dünya haritasını çizdi. Katılddığı son sefer Mısır Seferi olan Piri Reis 1554 yılında Kahire' de vefat etmiştir.


  Tam adı Ebu Bekir Muhammed ibn Zekeriya el-Razi' dir. 865 yılında Rey' de doğmuştur. Simyacı, kimyager, hekim ve filozoftur. Gençlik yıllarında kuyumculuk yapmıştır. Rey' de felsefe, matematik, doğa bilimleri ve astronomi okudu. Daha sonra da tıp eğitimi aldı. Tıp alanında yazdığı el-Havi isimli eseri 17. yüzyıla kadar en önemli tıp kitabı olmuştur. Tıp tarihindeki en önemli katkılarından biri de kimyayı tıbbın hizmetinde kullanmış olmasıdır.
  el-Razi' nin faklı bilim dallarında toplamda 200 kitap ve makalesi vardır. Kendisi göz bilimlerinde otorite kabul edilir. Alkol ve gazyağını bulan ve çiçek hastalığının kızamıktan faklı olduğunu tespit eden kişidir. İngiliz oryantalist Edward Granville Brown' a göre tüm zamanların en yetkin bilim adamlarından biridir. 925 yılında Rey' de vefat etmiştir.


  Tam adı Abdülhamid İbni Vasi İbni Türk Ebu Fazl olan büyük alim dokuzuncu yüzyılda yaşamış Türk asıllı Müslüman matematikçidir. Öz geçmişi hakkında çok az bilgi bulunmaktadır. Onunla ilgili iki kayıttan biri Farslı İbn el-Nedim ve diğeri İbn el-Kefti' ye aittir ve iki kaynak birbirinden farklı bilgiler ihtiva etmektedir.
  Abdülhamid İbn Türk, sayılar teorisi ve cebir konularında çalışmalar yapmıştır. Eserlerinden bazıları; Kitab'ül Muamelat, Kitab'ül Mesaha (Ölçme İşleri), Katışık Denklemler Üzerine Mantıki Zaruretler.
  830 yılında vefat etmiştir.


  İsmi Muhammed bin Musa el-Harezmi, künyesi Ebu Abdullah' tır. 780 yılında Harezm' de doğan El-Harezmi, cebir alanında ilk defa eser yazan Müslüman matematik, coğrafya ve astronomi alimidir. El-Harezmi ilim öğrenmek için Harezm' den ayrılarak zamanının ilim merkezi olan Bağdat' a gitti. Burada kıymetli İslam alimlerinden ders alarak kendini yetiştirdi. Abbasi halifesi Me'mun' dan büyük yardım gördü. Bağdat' ta ilimler akademisi olan Darülhikme' de vazife aldı. Bütün ihtiyaçları halife tarafından karşılanan El-Harezmi, matematik, astronomi ve coğrafya alanında araştırmalar yaptı.
  El-Harezmi, ilk defa birinci ve ikinci dereceden denklemleri analitik metotlarla, bir bilinmeyenli denklemleri de cebirsel ve geometrik metotlarla çözmeyi başarmış ve matematikte ilk defa 0 (sıfır) rakamını kullanmıştır. Cebir ilmini ilk defa metodik ve sistematik olarak kendisi ortaya koymuştur.
  El-Harezmi, ikinci dereceden denklemlerin çözümünü aşağıdaki gibi 5 duruma ayırarak yapmıştır:
  1-) İkinci ve birinci derece terimleri birbirine eşittir: ax^2 = bx
  2-) İkinci derece terimi, sabit bir sayıya eşittir: ax^2 = b
  3-) İkinci ve birinci derece terimleri toplamı, sabit bir sayıya eşittir: ax^2 + bx = c
  4-) İkinci derece terimi ile sabit sayı toplamı birinci derece terimine eşittir: ax^2 + c = bx
  5-) İkinci derece terimi, birinci derece terimi ile sabit sayı toplamına eşittir: ax^2 = bx + c

 El-Harezmi matematik ilminin yanında astronomi ve coğrafya ilimlerinde de söz sahibiydi. Coğrafya alanında 'Kitabu-Suret-il-Arz' isimli eser kendine aittir.
 Eserlerinden bazıları şunlardır: Kitab fil-Hisab, Kitabu Cedavil-in-Nücum ve Harekatiha, Kitab-ul-Muhtasar fil-Hisab-il-Hindi.
  Başta matematik olmak üzere coğrafya ve astronomi gibi ilimlerde, fıkıh ilminde derin bilgisi ile insanlığa büyük hizmetleri olan El-Harezmi 850 senesinde Bağdat' ta vefat etmiştir.


  Ebu'l Kasım Halef ibn Abbas ez-Zehravi 936 yılında doğmuştur. Endülüs'te yaşamış olan bir Müslüman hekim ve cerrahtır. Ortaçağ İslam Dünyası'nın önde gelen hekimlerinden olan Zehravi, Cerrahi'nin Babası olarak kabul görür. Zehravi'nin tıbba yaptığı en büyük katkısı, 30 ciltten oluşan Kitab al-Tasrif (et-Tasrif) isimli eseridir. Zehravi'nin kullandığı cerrahi alet ve uygulamalar, modern tıbba öncülük etmiştir. İcat ettiği cerrahi aletlerden bazıları günümüzde hala kullanılmaktadır.
  Ebu'l Kasım El-Zehravi, dış gebeliği tanımlayan ilk doktor olmasının yanı sıra, hemofilinin kalıtsal doğasını da belirleyen ilk kişidir. 1013 yılında vefat etmiştir.


  Ebu el-Abbas Ahmed bin Muhammed bin Kesir el-Fergani, 9. yüzyıl'da yetişmiş en ünlü astronomlardan biridir. Doğum tarihi kesin değildir. 800 veya 805 yılında doğmuştur. Ay'daki "Alfraganus" kraterinin ismi O'na ithafen verilmiştir.
  Abbasi halifesi Me'mun, Mutasım, El-Vasık ve El-Mütevekkil devirlerinde önemli ilmi araştırmalar yapmıştır. Halife Mütevekkil döneminde, Nil nehri kıyısında ölçümleri yapmak üzere Ravda adasında bulunan nilometrenin inşaaşında ve ölçüm işlerinde vazifelendirilmiştir.
   Astronomi: Fergani, güneşin yarıçapını 3250 arap mili olarak hesaplamıştır. Bu da 6.410.000 metre ve 3990 ingiliz miline eşitir. Güneşin de kendine göre hareketli olduğunu ilk defa keşfeden kişidir. Ayrıca enlem ve boylamlar arasındaki mesafeyi hesaplamış, güneş tutulmasını önceden tespit eden bir usul geliştirmiştir. Dünyanın yuvarlak olduğu konusunda yeni deliller göstermiştir.
  Astronomi alanında en önemli eserlerinden biri 'Astronominin Unsurları' isimli eseridir. Bu kitap, 12. yüzyılda Gerardo Cremonense tarafından 'Liber de Aggregationibus Sciente Stellarum er Principiis Celestium Motuum' adıyla Latinceye çevrilmiş ve Regiomontanus devrine kadar, Avrupa' da çok popüler bir eser olmuştur.
   Mekanik: Çizimi kendisine ait olup yapımına iştirak ettiği, Nil nehri sularının hızını ve seviyesini ölçen 'Mikyas ül-Cedid' adında alet yapmıştır.
   Matematik: Fergani' nin matematik alanında da çalışmaları olmuştur. Latince' ye tercüme edilen eserleri asırlarca Avrupa' da okutulmuştur. Hazırladığı eserler Fransız matematikçilerden D'Alembert ve Laplace' nin en çok faydalandığı eserler arasında yer almıştır.
  Fergani 870 yılında Fergana/Özbekistan' da vefat etmiştir.


  Tam adı Ebu Zeyd Abdurrahman bin Muhammed bin Haldun el Hadrami' dir. 27 Mayıs 1332 tarihinde Tunus' ta doğmuştur. İbn-i Haldun' un ailesi 8. yüzyıl sonlarında Yemen' den Endülüs' e, 12. yüzyılda da Endülüs' ün Ferdinand tarafından fethedilmesi üzerine Tunus' a göç etmiştir. Kendisi et-Tarif isimli otobiyografisinde kökenini İslam Peygamberi Hz. Muhammed Mmustafa (S.A.V)' in sahabelerinden Vail bin Hacer' e bağlamaktadır.   İbn-i Haldun' un dedesi Tunus' ta Hafsi sarayında vezirdi. Ailesinin konumu sayesinde iyi eğitim aldı. Hadis, fıkıh, Arap dilbilimi gibi ilimlerin yanında, Kur'an-ı Kerim' i 7 faklı lehçede okuma anlamına gelen 'Kıraat-ı Seba' ilmini de öğrendi.
   Tunus, Fas ve Gırnata' daki Yılları: Eğitimi bitince Tunus' ta Hafsi hanedanından Sultan Ebu İshak İbrahim II. El-Mustansır' a yazman oldu. Daha sonra Tunus' tan Fas' a taşındı. Ebu İnaniye medresesinde çalışmalar yaptı. 1362' de Cebelitarık' ın karşı kıyısı olan Gırnata' ya taşındı. Bir süre de burada kaldıktan sonra Kuzey Afrika' ya gitti.
  Kuzey Afrika' da Bicaye' de Hafsi Sultanı Ebu Abdullah' ın veziri oldu. Ebu Abdullah' ın ölümünden sonra Ebu Abbas ile çalıştı. Ancak birkaç yıl sonra Ebu Abbas, Abdülaziz tarafından mağlub edilince İbn-i Haldun tutsak edildi. 1370 yılında yeni sultan tarafından Tilimsan' a çağrılana kadar dini çalışmalar ile meşgul oldu. 1378' de tekrar Tunus' a döndü. Tunus'ta Kitabu'l-İber isimli eseri üzerinde çalışmaya devam etti. Bu arada Tunus' u tekrar fetheden Ebu Abbas İbn-i Haldun' u birkez daha hizmete çağırdı fakat sadakatinden şüphe duymaktaydı. Bu şüphenin farkında olan İbn-i Haldun sultandan hacca gitmek için izin isteyip Tunus'tan ayrılarak Mısır' a gitti.
  1384' te Mısır' da Sultan Zahir Berkuk ile tanıştırıldı ve Kemhiye Medresesi müderrisliğine ve Kahire Maliki başkadılığına getirildi. Aynı zamanda da Ezher Camii' nde dersler verdi. 1387 yılında hac vazifesi için Mekke' ye doğru yola çıktı.
  1388' de Mısır' a geri döndüğünde Sarğatmaş Medresesi' nde hadis müderrisliğine atandı.
  1400 ve 1401' de Şam halkı adına sulh istemek için Timur ile görüşmeye giden elçilik heyetinde bulundu. 1401' de Kahire' ye geri döndü.
   Bilim Adamlığı: İbn-i Haldun modern tarihçiliğin, siyasal bilimlerin ve sosyolojinin kurucu kabul edilir. Hitti' ye göre 'en büyük tarih felsefecisi' iken Cemil Meriç' e göre de 'kendi semasında tek yıldız' dır.
   Osmanlı Tarihine Etkileri: İbn-i Haldun, Osmanlı tarihçilerinden Kemalpaşazade, Müneccimbaşı Ahmed Dede, Katip Çelebi, Mustafa Naima Efendi, Ahmet Cevdet Paşa gibi Osmanlı Devleti' nin büyük tarihçileri üzerinde etkiler bırakmıştır. Ahmet Cevdet Paşa' nın 12 ciltlik 'Tarih-i Cevdet' isimli eserinde topluma ve devlete bakış açısı İbn-i Haldun' dan izler taşımaktadır.
  İbn-i Haldun 19 Mart 1406 tarihinde Kahire' de vefat etmiş, Nasr Kapısı dışındaki Sufiyye Kabristanı' na defnedilmiştir.


  Mimar Sinan veya Koca Mimar Sinan Ağa, 29 Mayıs 1489 yılında Kayseri'nin Ağırnas köyünde doğmuştur. Babasının adı Abdülmennan' dır. Osmanlı Devleti' nin başmimarı ve inşaat mühendisidir. 1511 yılında Yavuz Sultan Selim zamanında devşirme olarak İstanbul' a gelmiştir.
   Yeniçerilik Dönemi: Devşirme olarak İstanbul' a geldikten sonra Yeniçeri Ocağı' na katıldı. Yeniçeri askeri olarak 1521 Belgrad Seferi, 1526 Mohaç Meydan Muharebesi, 1533 İran Seferi, 1537 Korfu ve Pulya Seferleri, 1538 Moldovya Seferi ve Karaboğdan Seferi' nde bulundu. 1538 yılındaki Karaboğdan Seferi' nde ordunun Prut nehrinden geçişi için 10 günde yüksek bir köprü yaptı. Köprü yapımından sonra Sinan' ın 17 yıllık yeniçerilik hayatı bitip başmimarlık görevi başladığında 49 yaşındaydı.
   Mimarlık Dönemi: 1538 yılında başmimar olan Sinan, 49 yıl bu görevi yürütmüştür. Başmimar olmadan önce Halep' te Hüsreviye Külliyesi, Gebze' de Çoban Mustafa Külliyesi ve İstanbul' da Haseki Külliyesi olmak üzere 3 eser yapmıştır. Mimarbaşı olduktan sonraki eserlerinin 3' ü onun gelişimini gösterir. Bunların ilki İstanbul' daki Şehzade Camii, ikincisi 'kalfalık eserim' dediği İstanbul' da bulunan Süleymaniye Camii ve üçüncüsü 'ustalık eserim' dediği Edirne' de bulunan Selimiye Camii' dir ki bu cami Dünya Kültür Mirası listesinde bulunmaktadır.
  Mimar Sinan yeni yapı işlerinin yanında restorasyon, onarım ve yıkım işleriyle de uğraşmıştır. En önemli restorasyon işi, Ayasofya' nın kubbe onarımı ve takviyeli duvarlar ile güçlendirilmesi işidir. Aynı zamanda kanalizasyon sistemleri ve yol yapım işleri de onun görevleri arasındaydı.
   Eserleri: Mimar Sinan 81 camii, 51 mescit, 55 medrese, 26 darül-kurra, 17 türbe, 17 imarethane, 3 darüşşifa (hastane), 5 su yolu, 8 köprü, 20 kervansaray, 36 saray, 8 mahzen ve 48 de hamam olmak üzere 375 eser yapmıştır.
  Mimar Sinan 17 Temmuz 1588 tarihinde İstanbul' da vefat etmiş, Süleymaniye Camii yanındaki türbeye defnedilmiştir. 1976 yılında Uluslararası Astronomi Birliği kararı ile Merkür' deki bir kratere Sinan Krateri ismi verilmiştir.

SONUÇ

 İslamın bilime ve öğremeye vediği önem şüphesiz müslümanları bu hususta teşvik etmiş, asırlar boyu pek çok müslüman alim kendi alanında kıymetli çalışmalar ile insanlık alemine büyük hizmetler etmiştir. Bugün bilim ve fennin geldiği nokta düşünüldüğünde müslümanların yadsınamaz gayretleri tüm dünyanın malumudur. Şuan batıdaki keşiflerin pekçoğunun temelinde bu gayretler yatmaktadır.
 Milletimize ve bilhassa gençliğimize düşen görev, insanlığa hizmetin en büyük vesilesi olan bilme yönelmek, çalışma gayretimizi azami seviyeye çıkararak hayırlı görevlerde bulunmaktır.

KAYNAKLAR

[1] Çelik E. (2014). Dünyayı Değiştiren Müslüman ve Türk Bilim Adamları.
[2] İslam'ın Altın Çağı Dönemi Bilim İnsanları Listesi. https://tr.wikipedia.org/wiki/
[3] Fikiyat Dergisi. https://www.fikriyat.com/
[4] Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/
[5] Tıbbi Yardım Sitesi. http://www.tibbiyardim.com/